شرط توافق واشنگتن با تهران
بنیانگذار و نایب رئیس اجرایی مؤسسه کوئینسی برای کشورداری مسئولانه گفت: اگر ترامپ به موضع اولیهاش یعنی زمانی که فقط عدم دستیابی ایران به سلاح هستهای و نه غنیسازی یا وجود برنامه هستهای را خط قرمز میدانست، برگردد میتوان گفت که هنوز راهی برای توافق وجود دارد. هرچند اعتماد از بین رفته است.
نویسنده و تحلیلگر سیاسی ایرانی-سوئدی است، بنیانگذار و نایب رئیس اجرایی مؤسسه کوئینسی برای کشورداری مسئولانه در برنامه «سنتر استیج» شبکه الجزیره به سوالاتی در خصوص سیاست دونالد ترامپ در قبال تهران و وضعیت کنونی روابط ایران و ایالات متحده پاسخ داد. متن مصاحبه این تحلیلگر به شرح زیر است:
بیایید کمی به عقب برگردیم؛ ژوئن امسال، زمانی که میتوان گفت دولت ترامپ بخش زیادی از جهان را با پیوستن به اسرائیل در حمله به تأسیسات هستهای ایران شوکه کرد. این حمله در حالی صورت گرفت که آمریکا و ایران بر سر میز مذاکره بودند. وضعیت کنونی روابط دو کشور را چگونه توصیف میکنید؟
اوضاع بدتر از هر زمان دیگری در ۳۰ سال گذشته است. هر میزان اندکی از اعتماد که در حال شکلگیری بود تا شاید بتوان به توافقی رسید و واقعاً فکر میکنم امکان دستیابی به توافق وجود داشت، اکنون کاملاً نابود شده است. چیزی که نابود شد برنامه هستهای نبود؛ اعتماد بود. این باور از بین رفت که شاید نهتنها بتوان به توافق رسید، بلکه بتوان آن را حفظ کرد و نتیجه گرفت. اینکه این حمله در میانه مذاکرات انجام شد، اقدامی بهشدت فریبکارانه بود. سپس با افتخار مسئولیت آن پذیرفته شد که عملاً نشاندهنده میزان فریبکاری بود. برای درک عمق این فریب، اسرائیلیها برای نامگذاری این عملیات به سریال «بازی تاجوتخت» و قسمت «عروسی سرخ» رجوع کردند تا نامی انتخاب کنند که عمق این فریب را منعکس کند.
شما گفتهاید که روابط ایران و آمریکا در چرخهای از بیاعتمادی گرفتار شده است. چگونه میتوان این چرخه را شکست؟
با گامهای کوچک شروع میکنید و اندکی قابلیت اعتماد و پیشبینیپذیری ایجاد میکنید. این دقیقاً کاری بود که قرار بود برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) انجام دهد. توافقی که باید یادآوری کنیم میان آمریکا و چند کشور دیگر انجام شد تا اطمینان حاصل شود ایران برنامه هستهای صلحآمیز خواهد داشت. این توافق اگر برای چند سال بهطور کامل از سوی هر دو طرف اجرا میشد، اعتماد لازم برای برداشتن گامهای بعدی شکل میگرفت. اما ایالات متحده تنها دو و نیم سال پس از دستیابی به توافق از آن خارج شد. بهجای اینکه برجام تمرینی برای اعتمادسازی باشد، به تمرینی برای نابودی اعتماد تبدیل شد.
چه امیدی برای رابطهای مسالمتآمیز میان آمریکا و ایران داشتید و اکنون چه نگرانیهایی دارید؟
در آن زمان واقعاً احساس میشد که یک پیچ تاریخی مهم پشت سر گذاشته شده است؛ بزرگترین تحول در روابط دو کشور از ۱۹۷۹. انگار دو طرف بالاخره توانستهاند بر آن «آسیب متقابل» غلبه کنند و ورق را برگردانند. به همین دلیل نیز نام کتابم را «از دست دادن یک دشمن» گذاشتم؛ درباره اینکه چطور میتوان دشمن را از دست داد و به مرحله بعد رفت. اما اکنون در مرحلهای هستیم که تقریباً اجتنابناپذیر بهنظر میرسد که درگیری نظامی بیشتری رخ خواهد داد. البته هنوز احتمال تغییر مسیر وجود دارد، زیرا ترامپ غیرقابل پیشبینی است، اما همه عوامل محیطی نشان میدهد که بهسمت بیاعتمادی بیشتر و نبود اقدامات اعتمادساز پیش میرویمایرنا
